Sprawozdanie Cerkiewno-Parafialnego Komitetu Opiekuńczego w Radomiu za 1889 r.

Od 16 lat funkcjonuje Cerkiewno-Parafialny Komitet Opiekuńczy w Radomiu. Powstanie organizacji jest związane z byłym proboszczem cerkwi radomskiej – ks. Mikołajem Sosniakowem [1], który zwrócił się z prośbą do parafian o jego powołanie. Ponieważ wierni nie sprzeciwiali się tej inicjatywie ks. Sosniakow, 23 września 1873 r., zaprosił zasłużonych parafian do omówienia projektu powołania i celów działania komitetu. Sporządzono spis wszystkich wiernych i uzyskano liczne podpisy osób, które zgodziły się uczestniczyć w tej dobrej inicjatywie. 25 października 1873 r. odbyło się zebranie parafian. Wybrano na nim przewodniczącego - gubernatora radomskiej guberni Dymitra Anuczina [2] oraz 9 członków komitetu – przedstawicieli administracji lokalnej.

W ten sposób powołano komitet.

W pierwszym roku jego środki finansowe były niewielkie – wszystkiego 344 ruble 38 kopiejek. Do początku 1875 r. wzrosły do 1014 rubli 93 kopiejek. Ze zobowiązań ofiarodawców wynikało, że komitet może liczyć co roku na ofiary w wysokości 600 – 700 rubli z przeznaczeniem większej części tej kwoty na utrzymanie sierocińca dla dzieci. Ze względu na te deklaracje, podczas zebrania członków komitetu 9 czerwca 1875 r., postanowiono zorganizować Prawosławny Sierociniec dla Dzieci. 1 sierpnia 1875 r. otworzono go i od razu przyjęto 4 biedne dzieci.

Po uruchomieniu sierocińca na zebraniu członków komitetu poproszono Marię Anuczinę - żonę gubernatora radomskiego - o objęcie opieką honorową nowo powołanej instytucji, a damy rosyjskie zaproszono do utworzenia Żeńskiego Komitetu.

W liście z 10 sierpnia 1875 r. Maria Anuczina zwróciła się z prośbą do dam rosyjskich mieszkających w Radomiu i miastach powiatowych guberni o wstąpienie do Żeńskiego Komitetu oraz roczną wpłatę członkowską w wysokości 6 rubli.

Tak jak się spodziewano wszystkie damy rosyjskie pozytywnie odniosły się do tej kwestii. W ten sposób przy Komitecie Opiekuńczym powołano do życia Żeński Komitet, który od pierwszego swojego spotkania przystąpił do energicznych działań i przyczynił się do wzrostu środków finansowych organizacji. Niestety po wyjeździe przewodniczącej Żeńskiego Komitetu Marii Anucziny, czyli od 1880 r., spadła liczba członkiń komitetu. Wiązało się to ze zmianą miejsca pracy mężów kobiet. W efekcie działalność Żeńskiego Komitetu całkowicie ustała. Jednocześnie zamknięto sierociniec. Równocześnie postanowiono uruchomić go ponownie, gdy środki finansowe Komitetu Opiekuńczego zwiększą się na tyle, że da się wybudować dla sierocińca własny dom.

Sprawy Komitetu mogły na długo pozostać w martwym punkcie, gdyby nie decyzja Jego Cesarskiej Mości z dnia 13 lutego 1881 r. [3]. Car postanowił bezpłatnie przekazać grunt o wielkości 6 morgów 219 prętów (ok. 3, 76 ha – przyp. S. D.) Sierocińcowi dla Prawosławnych Dzieci w mieście Radom ze znajdującym się na nim domem.

Miłosierny gest Jego Cesarskiej Mości naturalnie nadał inny obrót sprawom Komitetu i od tej chwili jego działalność zaczęła się rozwijać.

12 lutego 1884 r. podczas ogólnego zebrania członków Komitetu Opiekuńczego pod przewodnictwem byłego gubernatora radomskiego Arkadiusza Tołoczanowa [4] postanowiono wznowić działalność Żeńskiego Komitetu. Jednocześnie poproszono Marię Postowską - żonę generała majora Jana Postowskiego [5], by przyjęła funkcję przewodniczącej reaktywującego się komitetu celem wznowienia działalności charytatywnej. Wiele dam pozytywnie zareagowało na prośbę. 1 kwietnia 1884 r. odbyło się pierwsze posiedzenie reaktywowanego Żeńskiego Komitetu. Na posiedzeniu podjęto decyzję o uruchomieniu sierocińca dla dzieci. Członkinie organizacji, za pośrednictwem gubernatora radomskiego, poprosiły Marię Hurko – żonę generał-gubernatora warszawskiego Józefa Hurko [6], o przyjęcie członkowstwa honorowego Żeńskiego Komitetu. 1 sierpnia 1884 r. dzięki wsparciu organizacji, jego empatii i energii, uruchomiono Sierociniec dla Dzieci. Do chwili obecnej prowadzenie sierocińca jest głównym celem działalności Komitetu Cerkiewno-Parafialnego i Żeńskiego Komitetu.

Taka jest krótka historia tych dwóch organizacji charytatywnych. Uważam za niezbędne przytoczyć ją po to, by zapoznać z nią nowych członków komitetu, którego historia nie jest im znana.

Mówiąc o obecnej sytuacji Komitetu Opiekuńczego i funkcjonującym przy nim Żeńskim Komitecie należy podkreślić szczere miłosierdzie przejawiające się w ofiarach przekazywanych do organizacji. Liczba jej członków i środków finansowych stale się zwiększa.

W minionym roku sprawozdawczym 7 osób wpłaciło aż 552 ruble, a same ofiary z okazji święta Paschy i Nowego Roku to kwota 229 rubli 30 kopiejek. W ciągu roku zorganizowano dwa amatorskie spektakle na których zebrano, na funkcjonowanie sierocińca, 689 ruble 39 kopiejek. Część zbiórek na sierociniec przeprowadzono w trakcie spektakli wystawianych przez przyjezdne trupy aktorskie, a dwa wpływy przekazano z miast powiatowych. Kwoty świadczą o życzliwości i zrozumieniu przez ludzi zadań komitetu.

Zwiększenie środków organizacji idzie w parze ze zwiększeniem liczby jej członków i Żeńskiego Komitetu. W bieżącym roku sprawozdawczym w Żeńskim Komitecie były 42 osoby, a w Komitecie Opiekuńczym 60 członków. Przewodniczącym Komitetu Opiekuńczego jest gubernator radomski Michał Majlewski [7], a jego żona Maria Majlewska to przewodnicząca Żeńskiego Komitetu.

Główną troską Komitetu Opiekuńczego i Żeńskiego Komitetu jest sierociniec dla dzieci, w którym znajduje się 18 sierot i biednych dzieci. Komitet pomaga biednym wdowom wychowywać dzieci przez wydawanie comiesięcznych zapomóg.

Dzieci z sierocińca, za wyjątkiem jednej małej dziewczynki, chodzą do miejskiej szkoły w której uczą się śpiewu oraz udzielają się w chórze cerkiewnym.

W minionym roku, podczas wakacji, czworo dzieci skierowano do introligatorni w celu nauki tego rzemiosła. Do chwili obecnej dzieci osiągnęły znaczny postęp w nauce i opanowały oprawianie książek.

Zorganizowano bibliotekę dla dzieci, w której znajduje się 130 książek. Oprócz nich sierociniec otrzymuje z redakcji „Wiadomości Gubernialne Guberni Radomskiej” [8] dwa czasopisma: „Dziecięcy Czas Wolny” i „Wieczory Rodzinne”. Redakcja często przekazuje również książki dla dzieci, które są przez nie zamawiane.

Przypisy tłumacza:

[1] ks. Mikołaj Sosniakow – proboszcz parafii prawosławnej pw. św. Mikołaja Cudotwórcy w Radomiu w latach 1869 – 1876.

[2] Dymitr Anuczin (1833 – 1900) – generał armii rosyjskiej; kierownik Wydziału Policji Wykonawczej w Królestwie Polskim; gubernator radomski w latach 1867 – 1879; generał-gubernator Syberii Wschodniej w latach 1879 – 1883.

[3] Darowizna przekazana przez cara Aleksandra II Romanowa (1818 – 1881).

[4] Arkadiusz Tołoczanow – rosyjski gubernator radomski od października 1883 r. do czerwca 1888 r. W momencie publikacji tekstu w 1890 r. były gubernator radomski.

[5] Jana Postowskiego – generał-major armii rosyjskiej; dowódca VII Brygady Artylerii w Radomiu.

[6] Józef Hurko (1828 – 1901) – generał armii rosyjskiej; między 1884 a 1894 r. generał-gubernator warszawski i dowódca Warszawskiego Okręgu Wojskowego.

[7] Michał Majlewski – rosyjski gubernator radomski w latach 1888 – 1895.

[8] „Wiadomości Gubernialne Guberni Radomskiej” – oficjalny organ prasowy guberni radomskiej wydawany w języku rosyjskim. Ukazywał się w Radomiu między 1868 a 1915 r.

Uwaga:

tłumaczenie kontekstowe źródła z zachowaniem specyficznego, chaotycznego i trudnego do opracowania stylu nieznanego z imienia autora raportu.

Źródło:

„Холмско-Варшавский Епархиалный Вестник”, 1890, но. 7, с. 107 - 108.

z języka rosyjskiego tłumaczył i opracował przypisy:

dr Stefan Dmitruk